အသည္းေရာင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆးထိုး ထားလား

အသည္းေရာင္ဘီကာကြယ္ေဆး

ဘီကာကြယ္ေဆးကို အသားေဆး အျဖစ္ ကေလးႏွင့္ လူႀကီးတို႔တြင္ လက္ေမာင္း၊ ေမြးကင္းစႏွင့္ ကေလး ငယ္မ်ားကို ေပါင္တြင္ထိုးသည္။ (ဝ၊ ၁၊ ၆)လ သံုးလံုးစနစ္သို႔မဟုတ္ (ဝ၊ ၁၊ ၂၊ ၁၂)လ ေလးလံုးစနစ္ ႏွစ္မ်ိဳး ထိုးႏိုင္သည္။ (ဝ၊ ၁၊ ၆)လ သံုးလံုး စနစ္တြင္ ပထမ တစ္လံုးထိုးၿပီး တစ္လအၾကာႏွင့္ေျခာက္လအၾကာတြင္ တစ္လံုးစီစုစုေပါင္း သံုးလံုးထိုးရသည္။ (ဝ၊ ၁၊ ၂၊ ၁၂)လ ေလးလံုးစနစ္တြင္ ပထမတစ္လံုးၿပီး တစ္လတြင္ တစ္လံုး၊ ႏွစ္လတြင္ေနာက္တစ္လံုးႏွင့္ ၁၂လတြင္ ေနာက္ဆံုးအလံုး စုစုေပါင္းေလးလံုး ထိုးရန္ျဖစ္သည္။ ႏွစ္နည္းလံုးကာကြယ္ ႏိုင္စြမ္းညီသည္။ ခရီးေဝးသြားျခင္း၊ မအားလပ္ျခင္းစသည္တို႔ေပၚတည္ၿပီး ႀကိဳက္ရာစနစ္ကိုေရြးၾကသည္။ အေျခအေန တစ္ရပ္ရပ္ေၾကာင့္ အျမန္ ထိုးလိုသူမ်ားအတြက္ ပထမတစ္လံုး ထိုးၿပီး ၇-ရက္တြင္တစ္လံုး၊ ၂၁ရက္ တြင္ တစ္လံုးႏွင့္တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ ေနာက္တစ္လံုး စုစုေပါင္းေလးလံုးထိုး သည့္ နည္းလည္းရွိေသးသည္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ႏွင့္ ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ား တြင္လည္း အၱရာယ္ကင္းပါသည္။

ဘီကာကြယ္ေဆးေအာင္၊ မေအာင္

ပထမႏွစ္လံုးထိုးၿပီးခ်ိန္တြင္ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းခုခံအားျမင့္တက္မႈ မရွိေသးဘဲ တတိယအလံုးထိုးၿပီးမွသာ လံုေလာက္ေသာ ခုခံအားကိုရရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သံုးလံုးျပည့္၊ ေဆးပတ္ လည္ရန္ လိုသည္။ ပထမတစ္လံုး ထိုးၿပီးတစ္လအၾကာတြင္ ဒုတိယအလံုး ကို အခ်ိန္ကိုက္မထိုးျဖစ္ပါက ယင္းအလံုးကို အလ်င္အျမန္ျပန္ထိုးရန္ လိုသည္။ တတိယအလံုးကို သတ္မွတ္ သည့္ အတိုင္းထိုးရန္ အဆင္မေျပသ ျဖင့္ အခ်ိန္ေျပာင္းထိုးလိုပါက ဒုတိယ အလံုးႏွင့္ အနည္းဆံုးႏွစ္လျခားရန္ လိုပါသည္။ ကာကြယ္ေဆးသံုးလံုးထိုးၿပီး တစ္လ၊ ႏွစ္လအၾကာတြင္ ေဆးေအာင္၊ မေအာင္စစ္ေလ့ရွိသည္။ ေသြးတြင္းရွိ ဘီပိုးခုခံပစၥည္း((HBsAg)ပမာဏကို စစ္ျခင္းျဖစ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ HBs Ag 100 miu/ml ထက္ပျိုမငၾ့္က သည။္ 10miu/ml ထကျ္မင့္လွ်င္ပင္ ကာကြယ္မႈေပးသည္။ ေဆးေအာင္ သည္ဟု အလြယ္ဆိုႏိုင္သည္။ ႏွစ္ၾကာ ရွည္ ကာကြယ္မႈေပးႏိုင္ရန္ ံႀ် ဗါ ပမာဏသည္ သတ္မွတ္ပမာဏ 10miu/ml ထက္ အေတာ္အတန္ ျမင့္ေနပါက ပိုစိတ္ခ်ရပါသည္။ ေဆးေအာင္လွ်င္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးသူ ၉၀မွ ၉၅ရာခိုင္ႏႈန္းတြင္ ဘီေရာဂါပိုးကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ေပး သည္။ ေမြးကင္းစႏွင့္ကေလးငယ္တို႔ တြင္ ကာကြယ္မႈပိုေပးသည္။ ယင္း ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းသည္ အခ်ိဳ႕ အေျခ အေနမ်ားတြင္လည္း ေလ်ာ့နည္းသြား တတ္သည္။ လက္ေမာင္းအစား တင္ပါးတြင္ ထိုးပါက ခုခံကာကြယ္ ႏိုင္စြမ္းက်သြားသည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ သူ၊ အဝလြန္သူ၊ အသက္ရြယ္အလြန္ ႀကီးသူ၊ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ ခံစားေနရသူ၊ ေက်ာက္ကပ္ေဆးေန သူ(Haemodialysis) ၊ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအား က်ဆင္းေနသူမ်ားတြင္လည္း ဘီပိုးကာ ကြယ္ႏိုင္စြမ္းနည္းေနတတ္သည္။ အခ်ိဳ႕လူနာမ်ားသည္ အခံေရာဂါ တစ္ခုမွ်မရွိ၊ က်န္းမာလ်က္ႏွင့္ ေဆးမေအာင္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္သည္။ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇေၾကာင့္ဟု ဆိုၾကသည္။

ကာကြယ္ေဆးမေအာင္သူမ်ား

နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္အား နည္းေရာဂါခံစားေနရသူမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္ေဆးေနရသူမ်ားတြင္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ၅၀-၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔တြင္သာ ေဆးေအာင္ၾက သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ အားနည္းေရာဂါစတင္ခံစားရစဥ္ကတည္း က ဘီကာကြယ္ေဆးထိုးထားရန္လို သည္။ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီး၊ ေက်ာက္ကပ္ေဆးလူနာမ်ားတြင္ ေဆးပမာဏ ႏွစ္ဆထိုးျခင္းျဖင့္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္မႈကို ၇၀ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ လူနာမ်ားအထိေပးႏိုင္သည္ဟု ဆို သည္။ ျြကက္သားတြင္ထိုးျခင္း (Intramuscular)ထက္ အေရျပား အတြင္း (Intradermal) ထိုးပါက ကာကြယ္ေဆးေအာင္ႏႈန္းပိုမိုျမင့္ေစ သည္ဟုဆိုသည္။ သို႔ရာတြင္ လက္ ေတြ႔ထိုးရခက္သည္။ အေရျပား အတြင္းထိုးရာ အေရျပားေအာက္ (Subcutaneous) ထိုးမိပါက ကာ ကြယ္ႏိုင္စြမ္းနည္းသြားေလ့ရွိပါသည္။ အခံေရာဂါမရွိ၊ က်န္းမာေသာ လူမ်ားတြင္ ဘီကာကြယ္ေဆး ပထမ သံုးလံုးထိုးၿပီး မေအာင္ပါက ေဆး ထပ္ေက်ာ့ရန္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ရွိပါသည္။ ကာကြယ္ေဆးေနာက္တစ္ လံုးထပ္ထိုးၿပီး တစ္လမွ သံုးလအၾကာ တြင္ ံHBs Ag စစ္ရန္ျဖစ္သည္။ မေအာင္ေသးလွ်င္ ႏွစ္လႏွင့္ ေျခာက္ လအၾကာတြင္ ႏွစ္လံုးထပ္ထိုးရန္ျဖစ္ သည္။ ကာကြယ္ေဆးမေအာင္သူမ်ား ေနာက္ပထမတစ္လံုး ထပ္ထိုးပါက ၂၅-၅၀ရာခိုင္ႏႈန္း ေအာင္လာသည္။ ဒုတိယ အေက်ာ့သံုးလံုးထိုးၿပီးပါက ၅၀-၇၅ရာခိုင္ႏႈန္းထိေအာင္ လာေလ့ ရွိသည္ဟုဆိုသည္။ ဒုတိယသံုးလံုးထိုးျပီးခ်ိန္တြင္ ေဆးေအာင္ႏႈန္းသိသိသာသာမ်ားလာ ၾကသျဖင့္ တစ္လံုးထိုး၊ ထပ္စစ္သည္ ထက္ ဒုတိယသံုးလံုး အေက်ာ့ထပ္ထိုး ရန္ အႀကံျပဳၾကသည္။ သံုးလံုးႏွစ္ ေက်ာ့၊ ကာကြယ္ေဆးေျခာက္လံုး ျပည့္ၿပီးခ်ိန္တြင္ မေအာင္ပါက ထပ္ထိုးလွ်င္လည္း မေအာင္ႏိုင္၊ ေဆးလံုးဝမေအာင္သူမ်ားဟု သတ္ မွတ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ ဘီ ေရာဂါပိုးမဝင္ရန္ ပိုမိုဂ႐ုစိုက္ရန္ႏွင့္ ဘီပိုးကူးစက္ခံရရန္ အေျခအေန တစ္ခုခုျဖစ္လာပါက Immunoglobulin ကာကြယ္ေဆးထိုးရန္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ-က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းတစ္ဦး ဘီပိုးရွိလူနာတြင္ သံုးထားေသာအပ္ မေတာ္တဆထိုးမိျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ေလ့လာခ်က္တစ္ခုတြင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆးမေအာင္သူမ်ားတြင္ ေအႏွင့္ဘီေပါင္းၿပီး ကာကြယ္ေဆး Twinrix ကို (ဝ၊ ၁၊ ၆) လ သံုးလံုး ထိုးပါက ေဆးေအာင္ႏႈန္း ၉၅ရာခိုင္ ႏႈန္းထိ ရွိလာသည္ဟုဆိုသည္။

အားျဖည့္ ကာကြယ္ေဆး (Booster dose) ထိုးျခင္း

ပထမသံုးလံုးထိုးၿပီး ေဆးေအာင္ ေသာလူမ်ားတြင္ ဘီပိုးကာကြယ္ ႏိုင္စြမ္းသည္ ၁၅ႏွစ္ခန္႔အထိ ခံေလ့ ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ေအာင္ၿပီးကေလး အခ်ိဳ႕သည္ ၅-၁၀ႏွစ္အၾကာတြင္ HBs ပမာဏ မက်န္ေလာက္ေအာင္ နည္းသြားတတ္သည္။ ယင္းကေလး မ်ားသည္ပင္ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူမ်ား ျဖစ္သြားေလ့ မရွိ သည္ကို ေတြ႔ရသျဖင့္ ကမၻာ့က်န္းမာ ေရးအဖြဲ႕က အားျဖည့္အလံုး (Booster dose) ထိုးရန္ အႀကံမျပဳေခ်၊ ဘီပိုးျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားေသာ လူမ်ားႏွင့္ ဘီပိုးကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈမ်ားေသာ ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္မူ ပထမသံုးလံုး ထိုးၿပီး ၅- ႏွစ္အၾကာတြင္ အားျဖည့္ အလံုး (Booster dose) ထိုးရန္လိုသည္ဟု ဆိုသည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။

ဘီကာကြယ္ေဆးထုိးသင့္သူမ်ား ဘီပိုးကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈနည္းေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္း ကဲ့သို႔ေသာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားေသာ လူမ်ားကိုသာ ထိုးရန္အႀကံျပဳထား သည္။ ယင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပင္ ေမြး ကင္းစအရြယ္ႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ားကို အားလံုးလႊမ္းျခံဳထိုးေပးႏိုင္ပါက တစ္ ႏိုင္ငံလံုးဘီပိုးကူးစက္၊ ျဖစ္ပြားမႈ ထိန္း ခ်ဳပ္ႏိုင္မည္ဟုဆိုသည္။ ဘီပိုး ကူး စက္ျဖစ္ပြားမႈ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ ပိုမ်ားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေမြးကင္း စမွ စၿပီး ကေလး၊ လူငယ္၊ လူရြယ္၊ လူႀကီး အရြယ္သံုးပါး၊ က်ားမ မေရြး ထိုးသင့္သည္ဟုဆိုသည္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕က လည္း ဘီပိုးအျဖစ္မ်ားေသာ ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးကို ေမြး ကင္းစႏွင့္ကေလးငယ္မ်ား တစ္ႏိုင္ငံ လံုး ကာကြယ္ေဆးထိုး စီမံခ်က္အျဖစ္ ၁၉၉၅ခုႏွစ္တြင္ စတင္ရန္ က်န္ ႏိုင္ငံမ်ား အားလံုးတြင္ ၁၉၉၇ခုႏွစ္တြင္ စတင္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ပါသည္။

အခ်ဳပ္

အသည္းေရာင္ဘီပိုးသည္ ကူးစက္လြယ္သည္။ နာတာရွည္ဘီပိုး သယ္ေဆာင္သူသည္ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရန္ အလားအလာ မ်ားသည္။ ျဖစ္သမွ်ေရာဂါႏွစ္ခုလံုး ကုရခက္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆးျဖင့္ ဘီေရာဂါမွ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ အ လြယ္တကူထိုးႏိုင္သည့္ ကာကြယ္ေဆး ျဖင့္ ေရာဂါဆိုးမ်ားေဘးမွ ကာကြယ္ ႏိုင္သည္မွာ ကံေကာင္းသည္ဟုဆို ရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ၊ မိသားစုလိုက္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးကို စနစ္တက် ထိုးသင့္သည္ဟုထင္သည္။ ကုမၸဏီ၊ လုပ္ငန္း၊ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံု မ်ားမွလည္း မိမိဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ေရး ေဆာင္ က်ဥ္းေပးေသာ္သင့္မည္ဟု ယူဆပါ သည္။

Posted in: က်န္းမာေရး