၂၀၁၀ ခုႏွစ္တုန္းက ရန္ကုန္သႀကၤန္ဗံုးခဲြမႈနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး သကၤာမကင္းဖမ္းဆီးခံထားရသူ ၿဖိဳးေ၀ေအာင္ ေသ ဒဏ္ အျပစ္ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ စီရင္ခ်က္ကိုၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏို္င္ငံတြင္း တရားစီရင္ေရးပိုင္းကို အေရးတႀကီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို႔လိုေနၿပီဆိုတာ ျပသ လိုက္တာျဖစ္တယ္လုိ႔ ကုလသမဂၢ ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္အိုေဟး ကင္တာနားက ေျပာပါ တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ က်န္ေနေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကိစၥကို မေမ့ၾကဖို႔လည္း သူက တိုက္တြန္းပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကိုသားညြန္႔ဦးက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ထိုင္းအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္းရဲ႕ စာရင္းမွာ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားခံရတဲ့ ၿဖိဳးေ၀ေအာင္ရဲ႕အမႈကို တရားစီရင္ရာမွာ လြတ္လပ္မႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ မရိွသလို တရားခံဘက္က ေခ်ပေျပာဆိုႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြလည္း ဆံုးရံႈးခဲ့တယ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြက ေျပာပါတယ္။ ၿဖိဳးေ၀ေအာင္အမႈကို ႏွစ္ႏွစ္ၾကာ အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္ အတြင္းမွာပဲ စစ္ေဆးခဲ့တာပါ။ ၿဖိဳးေ၀ေအာင္ကို အခု ေသဒဏ္ခ်မွတ္ လိုက္တာကိုၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားေရးစနစ္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ေတြ႔ရမယ္လို႔ ျမန္မာႏို္င္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္ အိုေဟးကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း တရားဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ တရားစီရင္မႈဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ၊ အေရးတႀကီး ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုေနၿပီဆိုတာကို အခိုင္အမာျပလိုက္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ပါပဲ။ တရားစီရင္ေရးပိုင္း ဆိုင္ရာမွာ လြတ္လပ္မႈမရိွဘူး၊ လူ႔အခြင့္အေရးစံႏႈန္းစံထားေတြနဲ႔ ကိုက္ညီမႈ မရိွဘူးဆိုတာ ကိုလည္း ျပသလိုက္တာပါ။”
ေသဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ကို ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအရ ဆိုရင္လည္း ေသဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ဆိုတာ မရိွပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေသဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ရိွေပမယ့္ တကယ္တမ္း ေသဒဏ္ လက္ေတြ႔အျပစ္ေပးတာမ်ိဳး ၁၉၈၈ ကစၿပီး စစ္အစိုးရလက္ထက္ေတြမွာ မလုပ္ခဲ့ ပါဘူး။ အခု ၿဖိဳးေ၀ေအာင္အမႈကို တရားစစ္ေဆးရာမွာ ၿပီးျပည့္စံုမႈမရိွဘဲ တရားေရးဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရိွတဲ့အေၾကာင္း အာရွ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးကလည္း ေျပာပါတယ္။
"၂ ႏွစ္ၾကာ စစ္ေဆးစီရင္မႈေတြလုပ္တဲ့အခါမွာ- တရားသူႀကီးေလးဦးေပါ့ေနာ္၊ အခုေနာက္ဆံုး ဦးေအာင္သိန္း လက္ထက္မွာဆုိရင္ တရားသူႀကီးေလးဦးေျမာက္ျဖစ္တယ္၊ ဦးေအာင္သိန္း ကေတာ့ ျပန္ေခၚသက္ေသေတြ စစ္ေဆးတဲ့အဆင့္မွာမွ ေရာက္လာတဲ့တရားသူႀကီးျဖစ္တယ္။ ထိုနည္းတူစြာပဲ တရားသူႀကီးေလးဦးေျပာင္းသလို ဥပေဒအရာရွိကလည္း ငါးဦးတိတိေျပာင္းခဲ့တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ မွတ္တမ္းေတြအရ သိရတယ္။ အမႈကို လုိက္ပါေဆာင္ရြက္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ဘက္က တ႐ားသူႀကီးေတြနဲ႔ ဥပေဒအရာရွိေတြက ဒီအမႈကို ေၾကေၾကညက္ညက္ အစအဆံုးသိထားျခင္းမရွိဘဲနဲ႔ အခုလိုမ်ဳိး စစ္ေဆးစီရင္ ဆံုးျဖတ္ျခင္းျပဳတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ဒါကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွာ လံုးဝအားနည္းေနတဲ့ အားနည္းခ်က္တခု ကို ေထာက္ျပ လိုက္သလို ျဖစ္ေနတယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္တို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။"
ၿဖိဳးေ၀ေအာင္ရဲ႕ က်န္းမာေရးအေျခအေနစိုးရိမ္ရတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေၾကာင့္ မစၥတာ ကင္တာနား အေနနဲ႔ ျမန္မာအာဏာပို္င္ေတြနဲ႔ ဒီ က်န္းမာေရးကိစၥ အေပၚ ေမးျမန္းေဆြးေႏြး ထားတယ္ လို႔လည္း မစၥတာကင္တာနားက ေျပာပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း က်န္ေနေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ကိစၥကို ႏိုင္ငံတကာ က ေမ့ေပ်ာက္ေနၾကတဲ့အေပၚမွာ စိုးရိမ္မိတယ္လို႔လည္း မစၥတာကင္တာနားက ေျပာပါတယ္။
“ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြနဲ႔ အဓိကအေရးပါသူေတြရဲ႕ အခု ျမန္မာ့အေရး ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ေျပာဆိုၾကရာ မွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားကိစၥ မေတြ႔ရေတာ့တာကို က်ေနာ္ အင္မတန္ စိုးရိမ္မိပါတယ္။ က်န္ေနေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကိစၥ အေရးပါမႈကို ျမန္မာအစိုးရတင္ မကဘူး၊ ႏိုင္ငံတကာ ကပါ ေဘးဖယ္ထားေနၾကပါတယ္။ တကယ္က အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားရာနဲ႔ခ်ီ က်န္ရိွေနေသးတဲ့ကိစၥကို ေ၀ဖန္ေျပာဆိုၾကေစခ်င္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ႏွစ္ႏုိင္ငံခ်င္းကိစၥရပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံတကာက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကတဲ့ ကိစၥမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားကိစၥဟာ အေရးတႀကီး ပါ၀င္ေဆြးေႏြး သင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်န္ေနတဲ့ နို္င္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကို မေမ့က်ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရ အျပင္ ႏုိင္ငံ တကာကိုပါ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။”
ျမန္မာႏိုုင္ငံတြင္း ဗံုးခဲြမႈေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈေတြအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့အမႈေတြကို တရားစီရင္ ရာမွာ လြတ္လပ္မႈမရိွသလို ခိုင္လံုတဲ့အေထာက္အထားေတြ မရိွဘဲ တရားစီရင္မႈေတြ ရိွခဲ့တယ္လို႔ လူ႔အခြင့္ အေရးလႈပ္ရွားသူေတြက အရင္ကတည္းက ေ၀ဖန္ခဲ့တာပါ။ ႏိုင္ငံတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ဗံုးကဲြမႈေတြျဖစ္ တိုင္းလည္း အတိုက္အခံ လက္နက္ကိုင္ေတြလက္ခ်က္လို႔ အာဏာပိုင္ေတြက ေျပာေပမယ့္ စြပ္စဲြခံရသူေတြ ကလည္း ဒါကို ျငင္းဆိုေလ့ရိွတတ္ပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ မွ်တတဲ့တရားစီရင္မႈ၊ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းတဲ့ တရား စီရင္မႈ မရွိဘူးလို႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ေတြကလည္း တဘက္မွာ ေဝဖန္ေနၾကပါတယ္ခင္ဗ်ာ။