မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုးမႈ (Corneal Graft)

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရာဂါရွိေသာ အပိုင္း ကိုသာ ဖယ္၍ မ်က္ၾကည္ လႊာ အစားထိုး

မႈ ေအာင္ျမင္

ေလာေလာဆယ္ေတာ့ မ်က္ၾကည္ လႊာအစားထိုးမႈ (Corneal Graft)နဲ႔ပတ္ သက္တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ခုကို ေျပာျပ ခ်င္ပါတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုး တာ (Corneal Graft)နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ့အရင္က ေနာင္ေတာ္ေတြလည္း လုပ္ ခဲ့ၾကတယ္။ အခု ဆရာတို႔လည္း လုပ္ ေနၾကပါတယ္။ ေအာင္ျမင္တာလည္း ရွိ၊ မေအာင္ျမင္တာလည္း ရွိပါတယ္။ အဓိ က ကေတာ့ မ်က္ၾကည္လႊာကို အစား ထိုးကုသရင္ တံု႔ျပန္မႈ (Rejection) ရွိ တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

တံု႔ျပန္မႈက အစားထိုး ထည့္လိုက္တဲ့ Antigen (တျခားသူဆီက ရတဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာ) ရဲ႕ ပမာဏေပၚ မွာ မူတည္ပါတယ္။ ထည့္လိုက္တဲ့ မ်က္ ၾကည္လႊာက ႀကီးေနရင္ တံု႔ျပန္မႈက ပိုမ်ား ပါတယ္။ ဒီေတာ့ တံု႔ျပန္မႈနည္းေအာင္ တစ္အခ်က္အေနနဲ႔ ဒီ Antigen ရဲ႕ ပ မာဏကို နည္းေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတာကို ဆရာတို႔ စဥ္းစားရပါတယ္။ ႏွစ္အခ်က္က မ်က္လံုးတစ္လံုးကို ဖြင့္လိုက္တဲ့အခါမွာ အထဲနဲ႔ အျပင္ ဖိ အားကြာဟမႈဆိုတဲ့ ျပႆနာလည္း ရွိပါ တယ္။

ဒါက ဘာနဲ႔ တူသလဲ ဆိုေတာ့ ေလယာဥ္ပ်ံေပၚတက္သလို၊ ဒိုင္ဗင္ထိုး သလိုပါပဲ။ အခန္႔မသင့္ရင္ မ်က္ၾကည္ လႊာ အစားထိုးဖို႔ မ်က္လံုးတစ္လံုးကို ဖြင့္ လုကိ ္တ့အဲ ခါမွာ ႐တု တ္ ရက ္ Extruction (ညႇစ္ထုတ္တဲ့အေျခအေန) ျဖစ္သြားတတ္ တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီ Extruction ကို ေလ်ာ့က်ေအာင္ ခ်ဖို႔အတြက္ I.V Mannyl သြင္းၿပီး ခ်ထားရတယ္။ ဒါေပ မဲ့ လူနာက ေၾကာက္ၿပီး မ်က္စိကို ညႇစ္ လိုက္မိလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မ်က္စိကို ဖြင့္လိုက္ တဲ့အခါမွာ ႐ုတ္တရက္ဖိအား ေျပာင္းလဲ သြားလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ သူငယ္အိမ္နဲ႔ Lens (မွန္ဘီလူး)က ထြက္သြားတာမ်ိဳး ႀကံဳရ တတ္တယ္။

ဒီလိုမ်ိဳးအခက္အခဲေတြကို ေက်ာ္ လႊားႏိုင္ဖို႔ မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုးတဲ့အ ခါမွာ မ်က္စိတစ္လံုးလံုးကို မဖြင့္ခ်ဘဲ ေရာဂါရွိတဲ့ အပိုင္းကိုပဲ ဖယ္ၿပီး က်န္တဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာကို ဒီအတိုင္းထားမယ္၊ ၿပီး ေတာ့ အဲဒီဖယ္လိုက္တဲ့ ေနရာကိုပဲ မ်က္ ၾကည္လႊာတစ္ဝက္ေလာက္ ထပ္အစား ထိုးဖို႔ စဥ္းစားရပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကို Lamellar Graft လို႔ ေခၚပါတယ္။

ဒီနည္း ရဲ႕ ေကာင္းတဲ့အခ်က္က မ်က္စိတစ္လံုး လံုးကို မဖြင့္ရေတာ့ မ်က္စိခြဲစိတ္ကုဆ ရာဝန္က စိတ္ခ်လက္ခ် လုပ္လို႔ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ မ်က္ၾကည္လႊာ အစိတ္အပိုင္း တခ်ိဳ႕ကိုပဲ အစားထိုးေတာ့ တံု႔ျပန္မႈက ေလ်ာ့သြားတယ္။ ဒါေပမဲ့ နည္းပညာအရ ခက္ခဲမႈရွိပါတယ္။ ၅ မိုက္ခရြန္ေလာက္ ပဲ ရွိတဲ့ မ်က္ၾကည္လႊာကို အေသးစိတ္ လႊာရလို႔ မ်က္စိခြဲစိတ္ကုဆရာဝန္က အင္ မတန္ ကြ်မ္းက်င္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တည္ၿငိမ္ ဖို႔ လိုတယ္။

လူနာကလည္း ၿငိမ္သက္ဖို႔ လိုတယ္။ တကယ္လို႔ အစားထိုးလိုက္တဲ့ အ ခါမွာ အဆင္မေျပရင္ မ်က္ၾကည္လႊာနဲ႔ လူ နာရဲ႕မ်က္စိၾကားမွာ အမာရြတ္ထင္သြား ႏိုင္တယ္။ ဒါကို Interface Scar လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီလိုဆိုးက်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္လာႏိုင္ေျခ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစား ထိုးတာ ေအာင္ျမင္သြားၿပီဆိုရင္ တံု႔ျပန္ မႈက နည္းတယ္။

ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းေပၚမွာ ထပ္ပိုးၿပီး အစားထိုးတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ Integrity (ခိုင္ၿမဲမႈ)ကလည္း ပိုေကာင္း တယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲ မ်က္ၾကည္လႊာ တစ္ခုလံုးအစားထိုးမႈ (Corneal Graft) လုပ္ရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ရာသက္ပန္လူ ေကာင္းႀကီး ျပန္ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူး။ ေနာက္တစ္ဆင့္အေနနဲ႔ DALK (Deep Anterior Lamellar Keratoplasty) ဆိုတဲ့ စကားလံုးက ေခတ္စား လာပါတယ္။

ဒီနည္းက မ်က္ၾကည္လႊာ ကို တတ္ႏိုင္သမွ် ပါးပါးေလးပဲ က်န္ ေအာင္ လႊာလိုက္တယ္။ ဒီလိုလႊာလိုက္ ေတာ့ ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ားက ကင္း စင္သြားတယ္။ ကာယကံရွင္ရဲ႕ မ်က္ ၾကည္လႊာ အပိုင္းအစ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ႈIntegrity ကလည္း ပိုေကာင္းတယ္။ Antigen Load လည္း အထုိက္အေလ်ာက္ နည္းသြားမယ္။ ၿပီးေတာ့ မ်က္ၾကည္ လႊာကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ပါးေအာင္ ခြာ ထားတဲ့အတြက္ Interface Scar က လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းသြားတယ္။ဒီလို ေကာင္းက်ိဳးေတြ ရွိတာေၾကာင့္ ေနာက္ ပိုင္းမွာ DALK ဆိုတဲ့ နည္းကို ဆရာတို႔ က လုပ္လာၾကပါတယ္။ မ်က္ၾကည္ လႊာအမာရြတ္က်န္ခဲ့တဲ့အခါ အရင္က လုပ္တာကို PKP လုိ႕ ေခၚတယ္။

အခု ေနာက္ပိုင္းမွာ မ်က္ၾကည္လႊာအမာရြတ္ က ထူၿပီး က်န္ခဲ့တဲ Full Thickness Corneal Scar အဆင့္မွာဆိုရင္ DALK ဆိုတဲ့ နည္းကို သံုးပါတယ္။ အရင္က PKP တစ္ခုတည္း လုပ္ရာကေန အခုအ ခါမွာ ေရာဂါအေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး PKP လုပ္တာလည္း ရွိသလို DALK လုပ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီကုသနည္းေတြကို ေရြးခ်ယ္တဲ့ အ ခါမွာ တစ္အခ်က္က မ်က္ၾကည္လႊာကို ၾကည့္လိုက္လို႔ ခြာလိုက္ရင္ ပံုမွန္တစ္သွ်ဴး က ဘယ္ေလာက္အထိ က်န္ႏိုင္သလဲ ဆိုတာကို ၾကည့္ရတယ္။

နံပါတ္ႏွစ္ အ ခ်က္က တံု႔ျပန္မႈ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးလား ဆိုတာ ၾကည့္ရ တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေသြး ေၾကာမရွိဘဲ ၾကည္လင္ေနတတ္တယ္။ အဲလိုမဟုတ္ဘဲ တခ်ိဳ႕လူနာေတြမွာ မ်က္ လံုးက ေရာင္ေနလို႔ မ်က္ၾကည္လႊာမွာ ေသြး ေၾကာ (Vessels)ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိ ေနရင္ DALK လုပ္တာက ပိုေကာင္းပါ တယ္။ ေအာင္ျမင္မႈလည္းပိုမ်ားပါတယ္။ လူနာရွင္ကလည္း ေက်နပ္ပါတယ္။ ဒီ နည္းရဲ႕ ေနာက္ေကာင္းတဲ့ အခ်က္က မ်က္ ၾကည္လႊာတစ္ခုလံုးကို အစားထိုးဖို႔ မလို တာေၾကာင့္ မ်က္ၾကည္လႊာတစ္ခုဆိုရင္ ႏွစ္ေယာက္ကို အစားထိုးလို႔ရတာပဲ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္ေနတဲ့ လူနာ ႏွစ္ဦးကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ခ်ိန္းရတာ ခက္ ပါတယ္။

ဒီလို မ်က္ၾကည္လႊာအစားထိုး ဖို႔လိုအပ္တဲ့ လူနာေတြက အမ်ားအား ျဖင့္ နယ္ေတြက ျဖစ္ၿပီး ဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲေတာ့ တစ္ဆင့္ဖုန္းေတြကို ဆက္ ၿပီး မွာရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူ နာေရာက္မလာမွာစိုးလို႔ ေနာက္တစ္ဦး ကို ထပ္ခ်ိန္းရတတ္တယ္။ တစ္ခါတေလ က်ရင္ လူနာႏွစ္ေယာက္စလံုးက ေရာက္ လာတတ္ၿပီး သူတို႔ခ်င္း ရန္ျဖစ္ၾကတာ မ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီ အခါ ဘယ္သူက အရင္စာရင္းေပးထား တာလဲ၊ ဘယ္သူ႔မ်က္ၾကည္လႊာအေျခ အေနက ပိုဆိုးေနၿပီလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး လုပ္ေပးရပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ျပႆနာရွိတာက နည္းပညာ အရ အခက္အခဲရွိပါတယ္။ မ်က္ၾကည္ လႊာကို ပါးပါးေလးျဖစ္ေအာင္ လႊာရတာ က အေတာ္စိတ္ရွည္လက္ရွည္ လုပ္ရပါတယ္။ လူနာကို ၾကည့္လိုက္လို႔ လူနာက တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ရွိတယ္ဆိုရင္ ထံုေဆးနဲ႔ ကုေပးပါတယ္။ တကယ္လို႔ လူနာက သိပ္ထိတ္လန္႔ေနရင္ေတာ့ ေမ့ေဆးေပးၿပီး ကုရပါတယ္။

ဒီနည္းနဲ႔ ကုသေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အသက္ေအာင့္ၿပီး လုပ္ရပါတယ္။ ေဘးနားကေနလည္း ကြ်မ္းက်င္တဲ့သူနာျပဳဆရာမရဲ႕ အကူအ ညီကို ယူရပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ ကုျပီးတဲ့ လူနာေတြ က အခုအခ်ိန္ထိဆုိရင္ ငါးေယာက္ပဲရွိေသးတယ္။ ငါးေယာက္စလုံးလည္း ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ျမန္မာျပည္ မွာ မ်က္စိခြဲစိတ္ဆရာဝန္တိုင္းေတာ့ DALK နည္းလမ္းကို မလုပ္ႏိုင္ေသးပါ ဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တစ္ေန႔က်ရင္ မ်က္စိခြဲစိတ္ဆရာဝန္အားလံုး လုပ္လာ ႏိုင္ေအာင္ ဆရာတို႔ သင္ျပေပးေနပါတယ္။

ပါေမာကၡဦးတင္ဝင္း မ်က္စိအထူးကုဆရာဝန္ႀကီး

Posted in: ျမန္မာ