၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း (Constipation)

Healthcare

လူတိုင္းမွာ အက်င္႕တစ္မ်ိဳး စီရွိၾက ပါတယ္။ အဲဒီအက်င္႕က ေကာင္းတာ လား၊ ဆိုးတာ လား ဆိုတာ ကိုသိရင္ ေဝဖန္ ပိုင္းျခား နားလည္ႏိုင္ရင္ ေကာင္းတဲ႕ အက်င္႕ဆိုရင္ ဆက္လက္က်င္႕သံုးၿပီး မေကာင္းတဲ႕အက်င္႕ဆိုရင္ ေဖ်ာက္ပစ္ရမွာ ပါ။

ကြ်န္ေတာ္တို့ကိုယ္ခႏၶာမွာလည္း ပံုမွန္ လည္ပတ္ေနတာကို အက်င္႕တစ္ခုခု လုပ္ လိုက္ရင္ လည္ပတ္ေနတဲ႕ ယႏၲရားႀကီက ေျဗာင္းတိေျပာင္းျပန္ျဖစ္သြားပါေလေရာ။ အဝင္ရွိရင္ အထြက္ရွိရမည္။ လိုအပ္တဲ႕ အာဟာရဓာတ္အတြက္ စားေပးၾကမယ္။ စားၿပီးရင္ မေကာင္းတဲ႕၊ စုပ္ယူလို့မရတဲ႕ အရာေတြကို စြန့္ထုတ္ၾကရပါတယ္။

စား တာ ေသက္တာက ဘယ္ေနရာမဆို ဝယ္ လို့ရတယ္။ စားလို႔ရတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္ ရင္းျဖစ္ျဖစ္၊ ထိုင္၍ျဖစ္ျဖစ္ စားႏိုင္တယ္။ ထြက္တာကေတာ႕ ထြက္ခ်င္တဲ႕ေနရာမွာ ထြက္လို့မရဘူး။ ထြက္ဖို့အတြက္ အိမ္သာ ရွိရမယ္။ ၿမိဳ႔ေပၚမွာက လမ္းေဘးအိမ္သာ က သိပ္မရွိလွ။ မိတ္ေဆြရွိမွျဖစ္မည္။

ဒါ ေတာင္ ကိုယ္ေရာက္ေနတာက အေရွ႔ အရပ္၊ အိမ္သာရွိတာက အေနာက္အရပ္ ဆိုရင္ မခက္လား၊ ဒါ႕အျပင္ သြားရင္း လာရင္း ေျပာဆိုေနရင္းက ႐ုတ္တရက္ သြားခ်င္ေနၿပီဆိုခ်င္ခက္ၿပီ။ မနည္းခ်ဳပ္ တည္းရမည္။ အလုပ္အကိုင္လည္းပ်က္ သည္။ ဒါေၾကာင္႕ ဒီအထြက္အတြက္ အက်င္႕တစ္ခုရေစလိုျခင္းအလို့ငွာ အခ်ိန္ မွန္မွန္ ဝမ္းသြားႏိုင္ေရးအတြက္ ေလ႕က်င္႕ ခန္းတစ္ခု တင္ျပလိုပါတယ္။

နံနက္ေစာေစာ ခါတိုင္းအခ်ိန္ထက္ ၁ နာရီေစာေစာထပါ။ ေရအဝေသာက္ပါ။ စိတ္ထဲတြင္ မွတ္ရန္မွာ ငါ ဝမ္းသြားေတာ႕ မယ္၊ ဝမ္းသြားေတာ႕မယ္လို့မွတ္ပါ။ အိမ္ သာထဲဝင္၍ ထိုင္ၿပီးညႇစ္ၾကည္႕ပါ။ ျပန္ထ ၿပီး အနီးပတ္လည္တြင္ လမ္းျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာက္ၿပီး ခုနကတင္ျပသလို စိတ္ထဲ မွတ္ထားၿပီး ျပန္ထိုင္ၾကည္႕ပါ။ မရခဲ႕ရင္ စိတ္မေလ်ာ႕ပါနဲ့။ ေန့ခင္းညေန သြားခ်င္ ရင္ ခ်ဳပ္တီးထားပါ။ ပလက္လွန္၍နားပါ။

ေနာက္တစ္ေန့ထပ္၍ ယခင္နည္းအတိုင္း ထပ္လုပ္ပါ။ နည္းနည္းထြက္လည္း မစိုး ရိမ္ပါနဲ့။ ဒီလိုနဲ့ ေနာက္ရက္ေတြက်ရင္ သတ္မွတ္ခ်ိန္အတြင္း ဝမ္းကိစၥ အထေျမာက္ပါလိမ္႕မည္။ တစ္ခုရွိတာက သတ္မွတ္ထားတဲ႕သြားခ်ိန္ေရာက္လို့ သင္ က အက်င္႕ေဖာက္လိုက္ရင္ သင္႕ရဲ႔ ဝမ္းသြားခ်ိန္ ဂေယာက္ဂယက္ျဖစ္ၿပီ။ အဲဒီ အခါက်ရင္ ျပန္၍ေလ႕က်င္႕ယူလွ်င္ ရႏိုင္ ပါလိမ္႕မည္။ တခ်ိဳ႔ေတြက ၂ ရက္တစ္ခါ တစ္ ပတ္တစ္ခါ သြားတတ္ၾကသည္။ မေကာင္း ပါ။

ဝင္တာက အႀကိမ္အေရအတြက္ မွား ၿပီး ထြက္တဲ႕အခါက်ေတာ႕ ကပ္ေစးနည္း သလိုျဖစ္မေနဘူးလား။ ဝမ္းခ်ဳပ္ေတာ႕ ေလလည္တာေတာင္ နံေသး၊ ဝက္ၿခံေတြ လည္း ထြက္တတ္ေသး။ အဲဒါေၾကာင္႕ ဘာေၾကာင္႕ ဝမ္းခ်ဳပ္ၾကသလဲဆိုတာ တင္ျပလိုပါတယ္။

ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ ဘယ္လို အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ပါသလဲ။

ဝမ္းမာမာသြားပါမယ္။ ညႇစ္ရမယ္၊ စြန့္ရမယ္။ စြန့္ထုတ္ရတာ အားမရ ျဖစ္မယ္။ စအိုပတ္လည္ႏွင္႕ ဝမ္းဗိုက္တြင္ မအီမသာျဖစ္မယ္။ ပံုမွန္မသြားဘူးဆိုရင္ ဒါကို ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္လို့ ေျပာလို့ရပါတယ္။

ဘယ္လိုအေျခအေနဆိုရင္ သတိ ထားရပါသလဲ။

စတင္ျဖစ္ေပၚလာပံု၊ အခ်ိန္ကာလ ခ်ဳပ္ပံုခ်ဳပ္နည္း စတာေတြဟာ အေရးႀကီး ပါတယ္။ ေမြးကင္းစအရြယ္ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္ ဆိုရင္ Hirschsprung ေရာဂါကို စဥ္းစား ရသလို လူလတ္ပိုင္း ႐ုတ္တရက္ ဝမ္း သြားတဲ႕ပံုစံေျပာင္းရင္ အူမႀကီးကင္ဆာကို ထည္႕သြင္းစဥ္းစားရပါမယ္။ စအိုကေန ေသြးေတြယိုမယ္၊ နာက်င္မယ္၊ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္က်မယ္၊ ဒါေတြကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။

ဝမ္းခ်ဳပ္ရတဲ႕အေၾကာင္းရင္းကို သလိုပါတယ္။

ဝမ္းခ်ဳပ္ရတဲ႕အေၾကာင္းေတြက ေတာ့ ၁။ အစားအေသာက္- အသီးအရြက္ စားတာ နည္းမယ္၊ ေရေသာက္တာ နည္း မယ္ဆိုရင္ ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ ၂။ အူလမ္းေၾကာင္းေရာဂါ- အူမႀကီး ကင္ဆာ၊ အူက်ဥ္းျခင္း၊ ငယ္စဥ္က ဝမ္း သြားမႈကို မေလ႕က်င္႕ခဲ႕ျခင္း၊ Hirschsprung ေရာဂါ ၃။ မစင္အိမ္ႏွင္႕ စအိုေရာဂါ- စအို ကြဲနာ၊ လိပ္ေခါင္း၊ Crohn ေရာဂါ ၄။ ေဆးဝါး- မူးယစ္ေဆးဝါး၊ ကယ္လ္ဆီယမ္ဆန့္က်င္ေဆး၊ သံဓာတ္ မ်ားျခင္း၊ အလူမီနီယမ္ဓာတ္ပါေသာ ေလ ေဆး ေသာက္ထားျခင္း ၅။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ကယ္လ္ဆီယမ္ ဓာတ္ေသြးထဲမ်ားေနျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္၊ လည္ပင္းအက်ိတ္အလုပ္မလုပ္ေသာေရာဂါ ျဖစ္ေနျခင္း ၆။ အာ႐ံုေၾကာေရာဂါ- အာ႐ံုေၾကာမ ထိခိုက္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္ ျခင္း၊ ပါကင္စင္ေရာဂါ၊ ခႏၶာကိုယ္မလႈပ္ ရွားႏိုင္ျခင္း။

ဝမ္းခ်ဳပ္တာကို ေဆးခန္းမွာ သြား ေရာက္ျပသင္႕ပါသလား။

ဝမ္းခ်ဳပ္တာဟာ ေတြ႔ေနၾက ခံစား မႈတစ္ခုျဖစ္တဲ႕အတြက္ လူတိုင္း ေဆးခန္း သြားျပဖို့မလိုပါဘူး။ အသီးအရြက္၊ အမွ်င္ ဓာတ္၊ ေလေဆး၊ ဝမ္းေပ်ာ႕ေဆးေတြ ေသာက္လိုက္႐ံုနဲ့ ေကာင္းသြားတတ္ပါ တယ္။ တစ္ခုသတိထားရမွာကေတာ႕ ဝမ္း ခ်ဳပ္ျခင္းဟာ ေရာဂါနဲ့ အျခားေသာ အေျခ အေနေတြကိုပါထည္႕သြင္းစဥ္းစားထားဖို့ လိုပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္လို့ျပသခဲ႕ရင္ အဆင္႕ ၃ ဆင္႕ကို လုပ္ရပါမယ္။

၁။ စစျပျခင္း
- စအိုကို လက္ေခ်ာင္း ထည္႕ၿပီး စမ္းသပ္ျခင္း၊ စအိုထဲသို့ မွန္ ေျပာင္းထည္႕ၾကည္႕ျခင္း၊ ေသြးထဲတြင္ ကယ္လ္ဆီယမ္ဓာတ္တိုင္းတာျခင္း၊ လည္ပင္းက်ိတ္အလုပ္လုပ္မႈကို စစ္ေဆး ျခင္း၊ ေသြးစစ္ျခင္းလုပ္လိုက္လို့ ေကာင္း ေနတယ္ဆိုရင္ အမွ်င္ဓာတ္စားျခင္းႏွင္႕ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးတိုက္ျခင္းကို ၁ လေလာက္ လုပ္ခိုင္းၾကည္႕ႏိုင္ပါတယ္။

၂။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ျပသျခင္း- ပထမအဆင္႕ျပၿပီး ဝမ္းဆက္ခ်ဳပ္ေနမယ္ ဆိုရင္ အူလမ္းေၾကာင္း ေဆးဓာတ္မွန္ (Barium Enema) သို့မဟုတ္ အူမႀကီး မွန္ေျပာင္းၾကည္႕ျခင္းျဖင္႕ ေရာဂါရွိ/မရွိ ရွာေဖြပါတယ္။

၃။ ေနာက္ထပ္စစ္ေဆးျခင္း
- ျဖစ္ ရတဲ႕ အေၾကာင္းကို ရွာမေတြ႔ဘဲ လကၡဏာ ဆက္ျပေနရင္ တျခားအူလႈပ္ ရွားမႈ မမွန္တာေတြေၾကာင္႕လားဆိုတာ ဆက္လက္စစ္ေဆးဖို့လိုပါတယ္။

ဝမ္းခဏခဏ ခ်ဳပ္တတ္ရင္ ဝမ္း ႏႈတ္ေဆး ပံုမွန္ေသာက္သင္႕ပါသလား။

ပံုမွန္မေသာက္သင္႕ပါ။ သူ့အလိုလို သြားႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုပံုမွန္အခ်ိန္ သူ့အလိုလိုသြားရေလ ေအာင္ အစာက တင္ျပခဲ႕တဲ႕ေလ႕က်င္႕ယူ နည္းအတိုင္း လုပ္ရပါမယ္။ ကြ်န္ေတာ္ တို့ရဲ႔ အူမႀကီးက အစာေဟာင္းေတြကို သိုေလွာင္တာရယ္၊ အဲဒီထဲကမွ ေရဓာတ္ ေတြကို စုပ္ယူလိုက္တာေၾကာင္႕ အူသိမ္ မွာတုန္းကရွိေနတဲ႕အရည္အစကေန အူမႀကီးေရာက္ေတာ႕ အစိုင္အခဲဘဝ ေရာက္သြားရပါတယ္။ ေရဓာတ္ကို စုပ္ ယူလိုက္တဲ႕အတြက္ေၾကာင္႕ ခုလိုျဖစ္ရပါ တယ္။ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးတခ်ိဳ႔က အူမႀကီးမွ ေရဓာတ္စုပ္ယူမႈမျဖစ္ေအာင္ ဟန့္တား လိုက္တဲ႕အတြက္ ျပင္ပကို စြန့္ထုတ္လိုက္ တဲကအခါ အရည္ျဖစ္သြားရပါတယ္။ ဒါ ေၾကာင္႕ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးေသာက္လိုက္ရင္ “ခ်န္းပီး” ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကာလဝမ္းေရာဂါပိုးကလည္း ဒီ သေဘာမ်ိဳးလုပ္ေဆာင္တဲ႕အတြက္ ဝမ္း အရည္က်ဲက်ဲသြားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ဝမ္းႏႈတ္ေဆးအမ်ိဳးအစားေတြကို သိလိုပါတယ္။

အဓိက ၄ မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ၁။ အစိုင္ အခဲပမာဏႀကီးေစတဲ႕ေဆး (အမွ်င္ဓာတ္ ပါတဲ႕ အစားအစာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေရထဲ တြင္ ေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္တဲ႕ အမွ်င္ဓာတ္က ပို ေကာင္းပါတယ္။ ၄င္းတို့သည္ မစင္ ပမာဏမ်ားေစျခင္း၊ မစင္ရဲ႔ေစးပ်စ္မႈကို နည္းေစပါတယ္။ ၄င္းဟာ သဘာဝတရား နဲ့ ပိုနီးစပ္ပါတယ္) ၂။ ေရဓာတ္မ်ားေစတဲ႕ ဝမ္းႏႈတ္ ေဆး- အူမႀကီးမွ ေရစုပ္ယူမႈနည္းေစျခင္း ျဖင္႕ ဝမ္းအရည္သြားေစပါတယ္။ (ဥပမာ- ဆားခါ) ခြဲစိတ္ျခင္း၊ မွန္ေျပာင္းၾကည္႕ရန္ အတြက္ သံုးတတ္ပါသည္။ ၃။ ဝမ္းကိုေပ်ာ႕ေစေသာေဆး- လိပ္ေခါင္း၊ စအိုကြဲနာတြင္ ထိခိုက္မႈ နည္းေစရန္ သံုးၾကသည္။ ၄။ အူလႈပ္ရွားမႈကို မ်ားေစေသာ ေဆး- အူလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို့ေရာ၈ါတြင္ လံုးဝမသံုးရပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မ်ားတြင္ သံုးလွ်င္ သတိထားရပါမယ္။Bisacodyl, Glycerol, ေပြးကိုင္း Danthron, ၾကက္ဆူဆီ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

စအိုထဲကေနထည္႕ၿပီး ဝမ္းသြား ေအာင္လုပ္တာကို သိလိုပါတယ္။

စအိုထဲကို ဆပ္ျပာရည္ထည္႕ျခင္း၊ Bisacodyl, Glycerin ထည္႕ျခင္းျဖင္႕ ဝမ္း သြားျခင္းကိုေတာ႕ မခြဲစိတ္မီ၊ ဓာတ္မွန္ မ႐ိုက္ခင္၊ မွန္ေျပာင္းမၾကည္႕ခင္တြင္ အတြင္းပိုင္း သန့္ရွင္းေအာင္လုပ္ျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။

ပံုမွန္ဝမ္းသြားတာနဲ့ ဝမ္းႏႈတ္ေဆး ေသာက္မွ သြားတာ ဘာကြာျခားပါ သလဲ။

ပံုမွန္သြားတာဟာ အူမႀကီး (အစာ ေဟာင္းအိမ္နဲ့ ကပ္လ်က္)မွာရွိ အစိတ္ အပိုင္းက မစင္ဘဲ သြားၿပီး ဝမ္းႏႈတ္ေဆး ေသာက္ရင္ အူမႀကီးတစ္ခုလံုးမွာရွိတဲ႕ မစင္အကုန္သြားတာျဖစ္ေတာ႕ ေနာက္ ရက္ေတြ ဝမ္းျပန္ခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ (အစာေဟာင္း လက္က်န္လံုးဝမရွိေတာ႕ လို့) အဲဒါေတြကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲသံုးရင္ အက်င္႕ တစ္ခုလို ျဖစ္ႏိုင္သလို အူရဲ႔အာ႐ံုေၾကာ ကို ထိခိုက္ႏိုင္သလို အူမႀကီးအလုပ္မလုပ္ ေတာ႕တဲ႕အထိျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင္႕ မွန္းမသိတဲ႕ ဗိုက္နာျခင္း၊ အူေရာင္ေရာဂါ၊ အူပိတ္ျခင္းတြင္ လံုးဝမသံုးရပါ

Posted in: က်န္းမာေရး