ယေန႔တြင္ ယံုၾကည္သူမ်ား အတြက္ အလြန္နားခါးေသာ စကားလံုးမွာ ဘုရားမရွိျခင္း၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒ အစရွိေသာ စကားလံုးမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုဘုရားမဲ့ အယူဝါဒကို ကိုင္စြဲထားသူတို႔သည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ ယံုၾကည္ျခင္းကို ဆန္႔က်င္ တိုက္ခိုက္ရန္ (သို႔) ေလွာင္ေျပာင္ ရယ္ေမာရန္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ရန္စ ေျပာဆိုေလ့ ရွိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မေျဖႏုိင္ေသာ ေမးခြန္းမ်ားျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို အႏုိင္ယူေလ့ ရွိသည္။ ယံုၾကည္ျခင္း အားၾကီးသူ အတြက္ ျပႆနာ မဟုတ္ေသာ္လည္း ယံုၾကည္သူ အသစ္မ်ား၊ ယံုၾကည္ျခင္း အားနည္း ေသာသူမ်ား အတြက္ ၾကီးမားလွေသာ ျပႆနာ တစ္ခု အျဖစ္ ရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၾကိဳတင္၍ သိသင့္ သိထုိက္ေသာ ဘုရားမဲ့ ဝါဒ အေၾကာင္းကို The Moody Handbook of Theology စာအုပ္မွ အနည္းငယ္ ေကာက္ႏႈတ္ တင္ျပလို ပါသည္။

၁။ ဘုရားမဲ့ ယူဆခ်က္ (Atheistic View)

ဂရိဘာသာစကားတြင္ စကားလံုး တစ္လံုး၏ ေရွ႕တြင္ ဂရိစာလံုး α (Alpha) ကို ေပါင္းထည့္ျခင္းအားျဖင့္ ထိုစကားလံုးသည္ ဆန္႔က်င္ဘက္ စကားလံုး အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ သြားသည္။ ထိုေၾကာင့္ Atheist ဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ ဂရိဘာသာ ျဖစ္ေသာ ဘုရား (Theos) ကို ဆန္႔က်င္ဘက္ စကားလံုး ျပဳလုပ္ထား ျခင္း ျဖစ္သည္။ Atheistဟူေသာ စကားလံုး၏ အဓိပၸါယ္မွာ ဘုရားကို မယံုၾကည္သူ ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ ရွိပါသည္။ ဧဖက္ ၂း၁၂ တြင္ ထို ေဝါဟာရကို (ဘုရားမဲ့ ဟု ဘာသာျပန္ထားသည္) ဘုရားသခင္အား မယံုၾကည္သည့္ တစ္ပါးအမ်ိဳးသား မ်ား၏ အေျခအေနကို ေဖာ္ျပရန္ အသံုးျပဳထားသည္။ ဘုရားမဲ့ ဝါဒီမ်ားကို (၃)မ်ိဳး ခြဲျခားႏုိင္ပါသည္။ ၄င္းတုိ႔မွာ

(၁) လက္ေတြ႕ ဘုရားမဲ့ ဝါဒီ= ဘုရားမရွိသကဲ့သို႔ ေနထုိင္ အသက္ရွင္သူ။
(၂) က်င့္ရိုး ဘုရားမဲ့ ဝါဒီ= ဘုရားရွင္အား ျငင္းဆို ခုခံသူ။
(၃) ဘုရားမဲ့ နီးနီး ဝါဒီ= အသံုးအႏႈံးအားျဖင့္ ဘုရားရွင္အား ျငင္းဆန္သူူ ဟူ၍ ခြဲျခားႏုိင္ပါသည္။

၂။ သိရန္ မျဖစ္နုိင္ဟူေသာ ယူဆခ်က္ (Agnotic View)

"အသိပညာ" ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ဂရိ ဘာသာ Gnosis ေရွ႕တြင္ a ထည့္ရာမွ Agnostic မွ ဆင္းသက္ လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သိရန္ မျဖစ္ႏုိင္ ဟူေသာ ယူဆခ်က္ကို စြဲကိုင္သူသည္ ဘုရားရွင္ ရွိမရွိကို မသိႏိုင္ပါ။ တန္ခိုးရွင္ပုဂၢိဳလ္ (သို႔) ဘုရားသခင္ ရွိသည္ပင္ ဆိုေစဦး၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ကို ငါတုိ႔ လံုးဝ မသိႏုိင္ပါ" ဟု ယံုၾကည္ ေသာသူ ျဖစ္သည္။ ဤ ေဝါဟာရကို Thomas Huxley - ေသာမတ္စ္ စပ္စ္ေလ က စတင္ သံုးစြဲလာျခင္း ျဖစ္၍ အျပစ္ျမင္ ေဝဖန္ ဆန္းစစ္မႈမ်ားအတြက္ သံုးစြဲျခင္း ျဖစ္သည္။ သိရန္ မျဖစ္နုိင္ ဟူေသာ ယူဆခ်က္ကို စြဲကိုင္သူမ်ားသည္ လက္ေတြ႕ အက်ိဳးေမွ်ာ္ ဝါဒီ (Pragmatism)ကို ယံုၾကည္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ သူတို႔သည္ သိပၸံ ပညာရပ္ျဖင့္ စမ္းသပ္ သက္ေသျပ၍ ရေသာ လက္ေတြ႕ အက်ိဳးကိုသာ လက္ခံၾကေလ့ရွိရာ ဘုရားသခင္ကို သိပံၸပညာအရ လက္ေတြ႕ စမ္းသပ္၍ မရေသာေၾကာင့္ ေဝဖန္ ေျပာၾကား ေနရန္ပင္မလိုဟု လ်စ္လ်ဴရႈထားၾကသည္။

၃။ ဆင့္ကဲ ျဖစ္စဥ္ (Evolution)

ဆင့္ကဲ ျဖစ္စဥ္ ဟူသည္မွာ အသက္ႏွင့္ ၄င္း၏ မူလအစကို သဘာဝလြန္ တရားမပါဝင္ေစဘဲ ျဖစ္ႏုိင္ေခ် ရွိေသာ အရာမ်ားျဖင့္သာ ရွာေဖြ သံုးသပ္ေသာ နည္းလမ္းတစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။ ဤနည္းလမ္းသည္ ဘုရားမရွိဟူေသာ သေဘာတရားအေပၚတြင္ အေျခခံကာ ဘုရားရွင္ မပါ၀င္ဘဲ တည္ရွိမည့္ ဘ၀ အသက္ရွင္မႈကို ေျဖရွင္းႏုိင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းသည့္ နည္းလမ္း တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ အဓိက ထားေသာ အခ်က္မွာ အလြန္ျပင္းထန္သည္။ အကယ္၍ လူသားကို ဘုရားရွင္ ဖန္ဆင္းသည္ မွန္လွ်င္ လူသားသည္ ဖန္ဆင္းရွင္အေပၚ ဝတၱရား မကင္းသည့္ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္သြားေပမည္။ သို႔ေသာ္ လူသားသည္ ဆင့္ကဲ ျဖစ္စဥ္အရ ျဖစ္တည္ျခင္း မွန္ပါက သူသည္ သက္ရွိ သတၱဝါ ရုပ္ဝတၳဳသာ ျဖစ္၍ မည္သည့္ ဘုရားထံတြင္မွ် အက်င့္တရားျဖင့္ ေပးဆပ္စရာ၊ လုပ္ေဆာင္စရာ မလိုအပ္ေတာ့ေခ်။

၄။ ဘုရား အမ်ားဝါဒ (Polytheism)

ဂရိဘာအားျဖင့္ Poly "အမ်ားအျပား" ႏွင့္ Theos "ဘုရား" ကို ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ Polytheism ဟူေသာ စကားလံုး ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရားမ်ားစြာ ရွိသည္ (သို႔)ဘုရားမ်ား ရွိသည္ဟူေသာ ယံုၾကည္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ႏုိင္ငံမ်ားစြာႏွင့္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားစြာတို႔သည္ ဤစနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့ၾကေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ေရွးေခတ္ ေရာမ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ နတ္မ်ားကို ကိုးကြယ္သူမ်ား (Animistics)၊ အိႏၵိယ လူမ်ားသည္ အရာရာ ဘုရား ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္သူမ်ား (Polytheistic) သို႔မဟုတ္ ဘုရားမ်ားစြာ ကိုးကြယ္သူမ်ား (Polythiestic)? အီဂ်စ္ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေန၊ ႏုိင္းျမစ္၊ ဖားျပဳတ္၊ မွက္ (ျခင္) မ်ားအပါအဝင္ ဘုရားမ်ားစြာကို ကိုးကြယ္သူမ်ား (Multiplicity of God)မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ထိုကဲ့သို႔ ဘုရား အမ်ား ၀ါဒကို ကိုင္စြဲသူမ်ားသည္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အသက္ရွင္ေသာ ဖန္ဆင္ရွင္ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရားကို ဆန္႔က်င္ေနသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။

၅။ အရာရာ ဘုရားဝါဒ (Pantheism)

အရာရာ ဘုရား ဝါဒဟူသည္မွာ အရာဝတၳဳတိုင္းသည္ ဘုရားျဖစ္၍ ဘုရားသည္ အရာဝတၳဳတိုင္း ျဖစ္သည္ ဟူေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ Seneca ဆီနိက က "ဘုရားဟူသည္မွာ အဘယ္နည္း" သူသည္ ျမင္သမွ်ေသာ အရာ အားလံုးျဖစ္၍ သင္မျမင္ရေသာ အရာ အားလံုးလည္း ျဖစ္သည္။ အရာရာ ဘုရား ဝါဒတြင္ ပုံသ႑ာန္ မ်ားစြာ ရွိသည္။ ၄င္းတို႔မွာ

ရုပ္၀တၳဳ အရာရာ ဘုရားဝါဒ (materialistic pantheism) -ေဒဗစ္ စထေရာက္ David Straussစြဲကိုင္ေသာ ဝါဒ ျဖစ္၍ ထာ၀ရ တရားကို ယံုၾကည္ကာ အေၾကာင္းတရားဟူသည္ ဘဝ အားလံုး၏ ျဖစ္တည္မႈပင္ ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။
(holozoism) Leibniz ယံုၾကည္ေသာ ေခတ္သစ္ အျမင္ တစ္ရပ္မွာ အေၾကာင္း တရားတိုင္းတြင္ အသက္ (သို႔) ပိုင္ဆိုင္မႈ ရွိသည္ဟူ၍ ယံုၾကည္ေသာ ဝါဒ ျဖစ္သည္။
ၾကားေနဝါဒ (neutralism)- ဤဝါဒသည္ မည္သည့္အရာ မဆို အက်ိဳး အေၾကာင္းမွ စ၍ အရာရာသည္ တစ္ဖတ္သတ္ မက် အျမဲ ၾကားေနသည္ဟု ယံုၾကည္သည္။
စိတ္ကူးယဥ္ ဝါဒ (Idealism) - ေနာက္ဆံုး အမွန္တရားဟူသည္ စိတ္ပင္ျဖစ္သည္။
ေတြးေခၚဆိုင္ရာ အစြမ္း တန္ခိုး ဝါဒ- အမွန္တရား ဟူသည္ စနစ္ တစ္ခု ျဖင့္ရပ္တည္၍ ထိုအရာသည္ အဓိက က်သည္ဟု ယူဆေသာ ဝါဒ ျဖစ္သည္။

ဘုရားဝါဒ (Deism)

ဤဝါဒကုိ ယံုၾကည္သူမ်ားက လူသားႏွင့္ ဆက္နြယ္ ဆက္ဆံႏုိ္င္ေသာ ဘုရားမရွိဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ခံစားမႈ ကင္ေသာ ဘုရားတစ္ပါးသည္ ေလာကၾကီးကို ဖန္ဆင္းျပီးေသာအခါ လူသားႏွင့္ ေလာကၾကီးကို ထားရစ္ခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ထိုဘုရားသည္ လူသားတုိ႔ႏွင့္ မသက္ဆိုင္သကဲ့သို႔ ထိေတြ႕ ဆက္ဆံျခင္းလည္း မရွိ ဟူ၍ ထိုသူတို႔က ယံုၾကည္ယူဆၾကသည္။

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ၀ါဒ တစ္ခုခုကုိ လူတစ္စံု တစ္ေယာက္က ကိုင္စြဲ ထားပါက ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ အသက္ရွင္ေသာ ဘုရားကို အျမဲတမ္း တိုက္ခိုက္လိုစိတ္ ရွိေနမည္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ထိုသူသည္ အသက္ရွင္ေသာ ဘုရားသခင္ကို မျမင္ေသးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။